Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego GUIDO w Zabrzu
- wspólna instytucja kultury Miasta Zabrze i Województwa Śląskiego

Dawna kopalnia węgla kamiennego "Guido" w Zabrzu posiada unikatową w skali kraju wartość jako zabytek techniki i przemysłu górniczego. Założona została w 1856 roku przez hrabiego Guidona Henckla von Donnersmarcka. Od 1987 roku wpisana jest do rejestru zabytków i podlega całkowitej ochronie prawnej. Gliwicka Spółka Węglowa, właściciel "Guido", ze względu na niekorzystny wpływ nieczynnej kopalni na wynik finansowy spółki podjęła działania w celu wykreślenia kopalni z rejestru zabytków i jej zlikwidowania. Ponieważ "Guido" jest jednym z najcenniejszych poprzemysłowych obiektów zabytkowych w naszym regionie, Generalny Konserwator Zabytków nie uwzględnił wniosku GSW. Dla ratowania zabytku zorganizowano z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Zabrza serię spotkań z udziałem przedstawicieli górnictwa, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Gminy Zabrze i Województwa Śląskiego w celu wypracowania jego przyszłej formy organizacyjno-prawnej, umożliwiającej minimalizację nakładów niezbędnych na utrzymanie obiektu i pozwalającej na jego szerokie udostępnienie. Efektem tych spotkań była, m.in, uchwała nr I/51/6/2002 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 17 czerwca 2002 r. w sprawie utworzenia z Gminą Zabrze wspólnej instytucji kultury pn. Skansen Górnictwa Podziemnego "Guido" w Zabrzu.

Ponieważ przez ostatnie lata nie nastąpiło przekazanie majątku "Guido" w zasoby Gminy Zabrze, nie można było powołać tej instytucji.

W październiku 2005 r. Gmina Zabrze i Województwo Śląskie wyraziły ponownie wolę wspólnych działań zmierzających do utworzenia samorządowej instytucji kultury na bazie "Guido", zawierając w dniu 21.10.2005 r. porozumienie w tej sprawie. Ponieważ Kompania Węglowa - następca prawny GSW - sfinalizowała w roku 2006 adaptację skansenu i jego przekazanie Gminie Zabrze, powstały warunki do utworzenia wspólnej instytucji kultury z dniem 1 stycznia 2007 r.

Aktem utworzenia wspólnej instytucji kultury jest umowa nr CRU/2755/2006 w sprawie utworzenia i prowadzenia wspólnej instytucji kultury pn. Skansen Górnictwa Podziemnego "Guido" w Zabrzu zawarta w Zabrzu dnia 9 listopada 2006 r. pomiędzy Gminą Zabrze a Województwem Śląskim.

Postanowienia umowy przewidują m.in., iż:

• Gmina Zabrze wyposaży wspólną instytucję kultury, zwaną Skansenem Guido,w majątek, który przejmie od Kompanii Węglowej; prowadzić będzie również rejestr instytucji oraz nada jej statut po uzgodnieniu treści z Województwem Śląskim,
• bezpośredni nadzór nad Skansenem prowadzić będzie Prezydent Miasta Zabrze, w jego też gestii pozostanie - po uzgodnieniach z Województwem Śląskim - powoływanie i odwoływanie dyrektora,
• dotacja na działalność Skansenu finansowana będzie przez obu organizatorów w proporcji: 51% Gmina Zabrze i 49% Województwo Śląskie.

Dotacja dla nowej instytucji kultury w 2007 r. wynosi ogółem 1.402.491 zł, w tym Gmina Zabrze 715.270 zł a Województwo Śląskie 687.221 zł.

Uchwałą nr V/57/07 Rady Miejskiej w Zabrzu z dnia 12 lutego 2007 roku nadano statut Zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego GUIDO w Zabrzu. Pod taką oficjalną nazwą instytucja rozpoczęła działalność. Uroczyste otwarcie dla zwiedzających tego cennego zabytku, unikatowego w skali europejskiej, nastąpiło 15 czerwca 2007 roku. Zgodnie z zapisem statutowym Kopalnia GUIDO jako instytucja kultury opiekuje się zabytkiem nieruchomym, jakim jest zespół wyrobisk XIX wiecznych dawnej kopalni "Guido", wpisanych do rejestru zabytków województwa śląskiego. Nowo utworzona instytucja kultury pn. Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego GUIDO w Zabrzu stwarza również warunki do udostępnienia wyrobisk podziemnych oraz zgromadzonych zabytków i eksponatów dla zwiedzających, a także upowszechnia i popularyzuje dobra kultury w zakresie historii, nauki, techniki i kultury górniczej.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice