Walia

Podstawowe dane geograficzno-gospodarcze:

  • powierzchnia: 20.764 km2
  • ludność (1997r.): 2.9 mln.
  • gęstość zaludnienia: 140 osób/km2
  • łączna liczba gospodarstw domowych: 1.2 mln.
  • zatrudnionych w gospodarce narodowej: 998.089
  • liczba bezrobotnych (procent ogółem): 68.800 (5,5 %)
  • PKB (1998 r.): 2,3 % (wzrost)
  • PKB na osobę (1998 r.): L 8.899
  • średnia płaca tygodniowa: L 330

Walia jest integralną częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (monarchia parlamentarna w składzie Commonwealth od 1921 r.). Głową państwa jest królowa Elżbieta II.

Walia podzielona jest na 8 hrabst metropolitarnych (Metropolitan Counties - aglomeracje miejskie).

W lipcu 1997 r. rząd opublikował tzw. "Biała Księga", Głos Dla Walii, który nakreślił propozycje dotyczące przekazania kompetencji Walii. Propozycje te zostały zaaprobowane w referendum 18 września 1997 r. Następnie Parlament zatwierdził ustawę o rządzie Walii (1998 r.), która ustanowiła Narodowe Zgromadzenie Walii oraz jego strukturę. Ustawa ta umożliwiła transfer kompetencji i odpowiedzialności od Sekretarza Stanu ds. Walii do nowopowstałego Zgromadzenia.

Narodowe Zgromadzenie decyduje w sprawach priorytetowych oraz dystrybuuje fundusze pochodzące ze skarbu państwa z przeznaczeniem na Walię. Zgromadzenie prowadzi własną politykę, która odzwierciedla szczegółowe potrzeby społeczeństwa Walii. Decyzje dotyczące lokalnych kwestii są podejmowane przez polityków, którzy są odpowiedzialni przed swoimi wyborcami z poszczególnych regionów Walii.

Walia pozostaje częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii a Sekretarz Stanu ds. Walii oraz członkowie Parlamentu z walijskich okręgów wyborczych w dalszym ciągu kontynuują swoją pracę w Westminster. Wybory do pierwszego Zgromadzenia Narodowego zostały przeprowadzone 6 maja 1999 r. W przyszłości podobne wybory będą się odbywały co 4 lata.

Zgromadzenie składa się z 60 członków, każdy z okręgów wyborczych ma 2 głosy. Pierwszy głos służy do wyboru członka w ten sam sposób w jaki wybierani są członkowie Izby Gmin. Czterdziestu członków Zgromadzenia jest wybieranych zgodnie z ilością oddanych głosów, po jednym z każdego okręgu wyborczego w Walii.

Drugi głos służy do wybrania dwudziestu dodatkowych członków, na zasadzie reprezentowania poszczególnych regionów, po to aby całkowita liczba miejsc dla każdej partii politycznej odzwierciedlała podział głosów które te partie otrzymały. Jest to ustalane zgodnie z Systemem Dodatkowych Członków (AMS - Additional Member System), zasadą reprezentacji proporcjonalnej. Istnieje pięć regionów wyborczych, opartych na europejskich parlamentarnych okręgach wyborczych stworzonych w 1994 r. a każdy region deleguje 4 członków do Zgromadzenia.

Kompetencje Zgromadzenia Narodowego

Zgromadzenie jest władne do prowadzenia polityki regionalnej w następujących obszarach:

  • rolnictwo
  • pomniki kultur minionych oraz budynki historyczne
  • kultura
  • rozwój gospodarczy
  • edukacja i szkolenia
  • ochrona środowiska
  • ochrona zdrowia
  • autostrady
  • budownictwo mieszkaniowe
  • przemysł ciężki
  • nadzór nad władzami lokalnymi
  • polityka społeczna
  • sport i rekreacja
  • turystyka
  • planowanie przestrzenne
  • transport i drogi
  • ochrona języka walijskiego.

Zgromadzenie posiada kompetencje do podejmowania ważnych dla Walii i jej społeczeństwa decyzji. Mogą to być, na przykład, decyzje dotyczące:

  • kierowania oraz powoływania przedstawicieli do organów NHS w Walii,
  • ustalania programu kształcenia uniwersyteckiego w Walii
  • dostarczania finansowej pomocy dla przedsiębiorstw w Walii
  • zarządzania europejskimi funduszami strukturalnymi
  • implementowania polityki dotyczącej opieki społecznej
  • promowania projektów z zakresu rolnictwa i ochrony środowiska.
  • Pierwsze posiedzenie Narodowego Zgromadzenia Walii

Pierwsze historyczne plenarne posiedzenie Zgromadzenia miało miejsce 12 maja 1999 r., wtedy to jego członkowie wybrali pierwszego przewodniczącego, jego zastępcę oraz pierwszego sekretarza Zgromadzenia.

Przewodniczący Narodowego Zgromadzenia Walii

Pracami Zgromadzenia kieruje Przewodniczący, będący odpowiednikiem Speaker'a w Izbie Gmin i który wybierany jest przez całe Zgromadzenie. Po dokonaniu wyboru przewodniczący pełni swą funkcję bezstronnie. Zastępca przewodniczącego jest wybierany w podobny sposób.

Przewodniczący Narodowego Zgromadzenia Walii jest odpowiedzialny za:

  • pracę Zgromadzenia i zapewnienie przestrzegania ustalonych procedur
  • służenie członkom Zgromadzenia, w celu zapewnienia im dostępu do biblioteki oraz pomocy przy organizacji konferencji prasowych
  • służba społeczeństwu, w zakresie dystrybucji informacji oraz kreowanie programów, których celem jest podnoszenie świadomości społecznej i zrozumienie kompetencji i struktury Zgromadzenia.

Pierwszy Minister oraz inni Ministrowie

60 członków Zgromadzenia deleguje swoje kompetencje wykonawcze, to jest, podejmowanie i implementowanie decyzji i praw, do Pierwszego Ministra, który jest wybierany przez całe Zgromadzenie i dlatego zazwyczaj reprezentuje największą partię polityczną.

Pierwszy Sekretarz na przemian deleguje swoje kompetencje celem przekazania funkcji wykonawczych do pozostałych Ministrów Zgromadzenia. Są oni odpowiedzialni za obszary takie jak zdrowie czy edukacja, tworząc organ władzy wykonawczej Zgromadzenia tj. Gabinet Ministrów Zgromadzenia.

Struktura Komisji

Członkowie Zgromadzenia ze wszystkich partii mogą wyrażać swoje opinie co do sposobu załatwiania spraw bieżących. Czynią to w większości poprzez Komisje Tematyczne, które kształtują politykę i dokonują oceny bieżącej pracy Zgromadzenia.

Komisje Regionalne

Komisje Regionalne reprezentują potrzeby i interesy swoich społeczności lokalnych oraz przedstawiają kwestie lokalne Zgromadzeniu Narodowemu oraz Komisjom Tematycznym. Istnieją cztery Komisje Regionalne, złożone z członków odpowiednich okręgów wyborczych oraz członków regionu wyborczego. Większość posiedzeń komisji jest otwarta przed szeroką publicznością i transmitowana w środkach masowego przekazu.

Posiedzenia Plenarne

Posiedzenia plenarne Zgromadzenia mają charakter otwarty. Przewodniczący rozdaje porządek obrad każdorazowo przed sesją i zgodnie z tym porządkiem następnie omawiane są wszystkie sprawy.
Co najmniej 15 minut jest przeznaczonych na ustne zapytania do Pierwszego Ministra podczas każdego tygodnia, w którym Zgromadzenie spotyka się na sesji plenarnej.
Poza tym co najmniej 15 minut, podczas każdych czterech tygodni, kiedy Zgromadzenie się spotyka jest przeznaczone na ustne zapytania do poszczególnych Ministrów. Raz
w tygodniu każdy członek może zaproponować temat do krótkiej debaty przed zakończeniem sesji plenarnej. Wraz z wcześniejszą aprobatą przewodniczącego, każdy członek może zaproponować, aby Zgromadzenie bezzwłocznie rozważyło sprawę istotnej wagi państwowej na jakiejkolwiek sesji plenarnej.

Czas jest również przydzielony, w ramach cyklu plenarnego, dla spraw takich jak: podział budżetu Zgromadzenia; legislacja niższego szczebla (szczegółowe regulacje wynikające z Uchwał Parlamentu, określane jako "legislacja zasadnicza"); działania proponowane w imieniu grup politycznych nie reprezentowanych w Gabinecie Zgromadzenia; raporty przekazywane przez komisje tematyczne oraz regionalne; sprawy odnoszące się do Unii Europejskiej.

Rola Sekretarza Stanu ds. Walii po przekazaniu kompetencji Zgromadzeniu Narodowemu

Jako członek Gabinetu, Sekretarz Stanu:

  • zapewnia pełną reprezentację interesów i potrzeb Walii w polityce kreowanej przez Rząd Zjednoczonego Królestwa
  • odpowiada za bezkonfliktowy proces przekazywania kompetencji poprzez swoje członkostwo w mieszanym Komitecie Ministerialnym pomiędzy rządem UK oraz nowotworzoną administracją Walii
  • jest odpowiedzialny za opiniowanie przed Parlamentem polityki Zjednoczonego Królestwa bezpośrednio odnoszącej się do Walii.

Na mocy ustawy o rządzie Walii z 1998 r. Sekretarz Stanu ds. Walii posiada kompetencje dotyczące:

  • przekazywania budżetu Walii ze skarbu Królestwa do Zgromadzenia,
  • konsultowania oraz debatowania nad legislacyjnym programem rządu ze Zgromadzeniem,
  • uczestniczenia w sesjach plenarnych Zgromadzenia bez prawa głosu.