Forum Sołtysłów Województwa Śląskiego

28 maja 2003

Wystąpienie inauguracyjne Marszałka Województwa Śląskiego Michała Czarskiego

Serdecznie witam Państwa Sołtysów oraz Wójtów i Burmistrzów a także wszystkich zaproszonych gości - przedstawicieli instytucji i organizacji oraz administracji rządowej i samorządowej.

Mam nadzieję, że dzisiejsze spotkanie przyczyni się do lepszego zrozumienia szans jakie otworzą się przed polską wsią i rolnictwem po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej.

Spotkanie to ma służyć wymianie informacji pomiędzy przedstawicielami administracji rządowej i samorządowej oraz środowisk wiejskich. Wpłynie to na lepsze przygotowanie się społeczności wiejskiej do wykorzystania środków finansowych stawianych do dyspozycji mieszkańców wsi i rolników w ramach opracowanych przez rząd programów:

  • Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich
  • Sektorowego Programu Operacyjnego - "Restrukturyzacja i modernizacja sektora i żywnościowego rozwój obszarów wiejskich".

Na podstawie Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich finansowane będą działania na rzecz rozwoju terenów wiejskich . Plan będzie realizowany na obszarze całego kraju , a podstawą realizacji założeń strategicznych będzie sześć działań :

  1. renty strukturalne (wcześniejsze emerytury rolnicze)
  2. wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych,
  3. dopłaty wyrównawcze dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania,
  4. przedsięwzięcia rolno-środowiskowe,
  5. zalesienia gruntów rolnych,
  6. pomoc techniczna

Ad. 1

Wcześniejsze emerytury mają zapewnić wystarczające źródło utrzymania rolnikom , a także stanowić zachętę do zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej w wieku przedemerytalnym (od 55 roku życia), oraz przekazania gospodarstwa rolnego młodszym rolnikom.
Przewidywana obecnie podstawowa wysokość wcześniejszej emerytury ma wynieść 210% kwoty najniższej emerytury - to jest około 1 160 zł. Wcześniejsze emerytury płacone będą co miesiąc, przez okres do 10 lat. Budżet tego działania wyniesie ogółem 490 171 500€

Ad.2

Wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych jest instrumentem zachęcającym do modernizacji niewielkich gospodarstw rolnych , czego efektem winno być zwiększenie dochodów. Instrument ten ma za zadanie ułatwienie rolnikowi podejmowanie decyzji o wprowadzeniu nowej , lub rozszerzaniu dotychczasowej działalności w gospodarstwie, co miałoby wpływ na poprawę płynności finansowej gospodarstwa i złagodzenie kosztów okresu dostosowawczego po naszej akcesji europejskiej.
Planuje się, że pomoc finansowa dla gospodarstw niskotowarowych, bez konieczności dokumentowania wydatków, może wspierać realizację między innymi następujących przedsięwzięć:

  • dzierżawę dodatkowych gruntów lub zakup gruntów,
  • modernizację lub przebudowę istniejących pomieszczeń gospodarczych, o ile inwestycja ta wpłynie na poprawę dobrostanu zwierząt, spowoduje zmniejszenie kosztów na produkcje i /lub podniesie jakość produkcji,
  • zakup maszyn, urządzeń i instalacji, które pozwolą zaoszczędzić nakłady na nośniki energii i podniosą jakość produkcji,
  • zakup stada podstawowego,
  • uruchomienie lub poszerzenie dotychczasowej produkcji o ile istnieje na nią wystarczająco wysoki popyt rynkowy,
  • zakup maszyn i urządzeń, może być to zakup wspólny z sąsiadami, przydatnych do działań związanych z konfekcjonowaniem produktów rolniczych (czyszczenie, sortowanie i pakowanie produktów).

Wsparcie będzie przyznawane w postaci corocznej dopłaty przez 3 lata , z możliwością przedłużenia wypłat o kolejne 2 lata, jeśli rolnik wykaże, że plan rozwoju został zrealizowany.
Planuje się, że dotacja wynosić będzie 1250 € rocznie na gospodarstwo .
Budżet tego działania wyniesie ogółem 652 500 000 € , z czego udział
Polski wynieść ma 20 % to jest 130 500 000 €

Ad.3

Dopłaty wyrównawcze dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania, to znaczy dla gospodarstw położonych na obszarach , na których produkcja rolnicza jest utrudniona ze względu na niekorzystne warunki naturalne ( warunki glebowo-klimatyczne, duża wysokość nad poziom morza, niesprzyjająca rzeźba terenu oraz niskie zaludnienie), wypłacane będą jako rekompensata wyższych kosztów lub gorszych wyników produkcyjnych w tych gospodarstwach.
Dopłatą mogą być objęte grunty orne, sady i trwałe użytki zielone. Wsparcie udzielane będzie w formie corocznej dotacji do 1 ha użytków położonych w danej strefie utrudnień.
Dopłata wyrównawcza będą przyznawane użytkownikowi (właściciel lub dzierżawca) jeśli spełniać będzie następujące warunki :
gospodarstwo w całości lub częściowo jest zlokalizowane w strefie utrudnień, a powierzchnia użytków rolnych danego gospodarstwa wynosi co najmniej 2 ha i jej użytkownik przestrzega zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej oraz i
zobowiąże się do prowadzenia gospodarstwa przez okres przynajmniej 5 lat od daty otrzymania pierwszej dopłaty.
Budżet tego działania wyniesie 1 607 654 400 €, z czego 20% to jest 321 530 880 € to udział budżetu krajowego.

Ad.4

Przedsięwzięcia rolno-środowiskowe to działania dobrowolne realizowane przez rolników, związane z gospodarowaniem rolniczym służącym ochronie środowiska oraz zachowaniu krajobrazu i dziedzictwa przyrodniczego wsi.
Systemem pomocy finansowej objęte będą grunty użytkowane rolniczo i tereny nierolne, na których prowadzone będą specjalne zabiegi. Wykluczone będą grunty zabudowane, grunty pod wodami płynącymi i stojącymi, grunty leśne powyżej 0,1 ha oraz grunty odłogowane.

Krajowy Program Rolno-Środowiskowy (KPR) składa się z czterech podprogramów (schematów):

  1. Ochrona różnorodności biologicznej obszarów rolnych. Ten schemat wdrażany będzie na obszarach o wybitnych walorach przyrodniczych, i są to :
    - Obszar Biebrzańsko-Narwiański,
    - Ujście Warty,
    - Dolina Baryczy,
    - Obszar Wschodnio-Karpacki,
    przestrzenie pełniące kluczową rolę w tworzonym aktualnie systemie sieci NATURA 2000.
  2. Ochrona środowiska przyrodniczego i krajobrazu. Ten schemat wdrażany będzie w całym kraju, ze wskazaniem obszarów priorytetowych w każdym województwie.
    Został on ukierunkowany na promocje rolnictwa zrównoważonego oraz rozwiązywanie problemów środowiskowych o zasięgu regionalnym, takich jak : przeciwdziałanie erozji i zanieczyszczaniu wód azotanami, ochronę i kształtowanie struktury krajobrazu w celu zachowania walorów przyrodniczych - wprowadzanie zadrzewień i stref buforowych.
  3. Rolnictwo ekologiczne - schemat ogólnokrajowy, którego celem jest promocja rolnictwa ekologicznego - wdrażanie bez ograniczeń przestrzennych.
  4. chrona zasobów genetycznych w rolnictwie - schemat ogólnokrajowy , którego celem jest ochrona zasobów genetycznych zgromadzonych w tradycyjnych odmianach roślin uprawnych i sadowniczych oraz rasach zwierząt gospodarskich.

Dopłaty za poszczególne pakiety uwzględniają następujące elementy :
utracony dochód rolniczy z tytułu ekstensyfikacji produkcji rolniczej, dodatkowy koszt wynikający z realizacji danego pakietu, potrzeba motywacji finansowej - nie więcej niż 20% utraconych dochodów i poniesionych kosztów.
Pomoc wypłacana będzie corocznie.
Średnia stawka wyniesie około 500 zł/ha rocznie.
Uczestnikiem tego programu może być rolnik prowadzący produkcję rolniczą na powierzchni co najmniej 2 ha użytków rolnych, w przypadku gospodarstwa ekologicznego - 1 ha UR.
Przyszły beneficjent programu musi złożyć 5 letni plan działalności rolno-środowiskowej.
Budżet działania wyniesie 288 900 000 € ,a udział Polski to 57 780 000 € .

Ad.5

Zalesianie gruntów rolnych to działanie mające na celu wzrost lesistości kraju. Chodzi o wsparcie zalesiania gruntów nie należących do Skarbu Państwa i zapewnienie właściwej pielęgnacji nowych nasadzeń we wczesnych etapach ich rozwoju.
Warunkiem uzyskania wsparcia w tych działaniach będzie spełnienie szeregu wymogów, między innymi:

  • zalesienie wykonane będzie na gruntach ornych, trwałych użytkach zielonych, sadach i plantacjach owocowych,
  • do zalesienia przeznaczone będą głównie grunty zaliczane do V-VI klasy bonitacyjnej stale użytkowane,
  • do zalesień wykorzystywane będą rodzime gatunki drzew i krzewów , spełniające wymagania jakościowe zgodnie z Polską Normą i pochodzące z uznanych plantacji.

Budżet dla tego działania wyniesie ogółem 87 682 000 € , przy czym wkład krajowy to 17 536 400 € .

Ad. 6

Pomoc techniczna to działanie mające na celu zapewnienie pełnej zgodności innych działań planu z założeniami prawodawstwa UE i osiągnięcia celów postawionych w PROW.
Odbiorcami pomocy w tym działaniu będą : Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Komitet Monitorujący oraz inne instytucje zaangażowane we wdrażanie PROW. Jak wspomniałem wcześniej , programem komplementarnym w stosunku do Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich jest Sektorowy Program Operacyjny "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich". Program ten ma służyć realizacji dwóch celów strategicznych :

  1. 1.poprawa konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej - traktowany jako najważniejszy cel strategiczny rozwoju polskiego rolnictwa i przetwórstwa w pierwszych latach integracji z Unią Europejską,
  2. 2.zrównoważony rozwój obszarów wiejskich - ten cel realizowany będzie również poprzez PROW.

Powyższe cele realizowane będą w ramach trzech priorytetów:

  • wspieranie zmian i dostosowań w rolnictwie,
  • zrównoważony rozwój obszarów wiejskich
  • rozwój i dostosowanie do norm WE przetwórstwa artykułów rolnych.

Odbiorcami pomocy Sektorowego Programu Operacyjnego będą podmioty prowadzące działalność rolniczą, tak osoby fizyczne jak też osoby prawne, przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych , samorządy lokalne , Lasy Państwowe oraz prywatni właściciele lasów.
W ramach priorytetu II zrównoważony rozwój obszarów wiejskich - realizowane będą działania , które będą miały wpływ na tworzenie warunków zrównoważonego rozwoju terenów wiejskich między innymi poprzez poprawę konkurencyjności tych przestrzeni jako miejsc zamieszkania oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Wsparcie inwestycji związanych z podejmowaniem dodatkowej działalności zwiększy możliwości zatrudnienia i uzyskiwania dochodów w rodzinach rolniczych.
Jednym z zasadniczych działań w powyższym priorytecie będzie odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, a podstawowymi celami są:

podniesienie standardu życia i pracy na wsi,

  • podniesienie atrakcyjności turystycznej,
  • wzrost atrakcyjności inwestycyjnej,
  • zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych,
  • rozwój tożsamości społeczności wiejskiej i zachowania dziedzictwa kulturowego.

Prowadzone analizy wykazują, że słabo rozwinięta infrastruktura techniczna i społeczna wsi stanowi jedną z najpoważniejszych barier wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich i rozwoju pozarolniczych działalności gospodarczych. Niezadowalający stopień rozwoju infrastruktury wiejskiej nie tylko obniża standard życia i gospodarowania mieszkańców wsi, lecz także decyduje o słabej atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów. Bariery kapitałowe oraz ograniczone możliwości finansowe lokalnych samorządów nie pozwalają także na odpowiednie zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz zachowania dziedzictwa kulturowego.
Podjęcie tego działania służyć będzie również mobilizacji lokalnych społeczności i pobudzenia ich aktywności do podejmowania wspólnych przedsięwzięć na rzecz poprawy warunków i jakości życia w swojej miejscowości jak również stymulowanie współpracy na rzecz promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną, kulturową i przyrodniczą.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice