Zarząd Województwa Śląskiego przyjął Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu (RPA) – pierwszy w Polsce dokument adaptacyjny opracowany na poziomie regionalnym. To strategiczny krok w stronę budowania odporności względem występujących skutków zamian klimatu.

Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu został przygotowany w ścisłej zgodności z polityką rozwoju województwa, w szczególności ze „Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego – Śląskie 2030. Zielone Śląskie”. Jego głównym celem jest:

• przygotowanie samorządów do skutecznych działań adaptacyjnych,
• zmniejszenie podatności regionu na skutki zmian klimatu,
• zwiększenie potencjału województwa do radzenia sobie z wyzwaniami, takimi jak upały, powodzie czy susze.

Plan wskazuje możliwości adaptacyjne zarówno na szczeblu regionalnym, jak i lokalnym. Pełni także funkcję koordynacyjną i wspierającą wobec miejskich planów adaptacji już istniejących w województwie i tych, które będą tworzone.

Dokument powstawał przez 18 miesięcy w ramach zintegrowanego projektu LIFE-IP COALA. Wykonawcą Planu był Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, który w ramach umowy z Województwem Śląskim oprócz samego Planu opracował szczegółową diagnozę województwa.

Wspomniana diagnoza do RPA oraz współpraca z samorządami lokalnymi oraz mieszkańcami woj. śląskiego podczas 16 warsztatów w subregionach doprowadziły do zidentyfikowania priorytetów adaptacyjnych województwa, którymi są:

• bezpieczeństwo obejmujące różne jego wymiary: zdrowie środowiskowe, zarządzanie kryzysowe, bezpieczeństwo powodziowe, energetyczne i żywnościowe oraz w dostępie do wody,
• błękitno-zielona infrastruktura jako kapitał naturalny województwa, którego ochrona warunkuje możliwości adaptacji regionu do skutków zmian klimatu,
• świadomość klimatyczna i współpraca wszystkich interesariuszy we wspólnym działaniu w warunkach zmieniającego się klimatu.

Kluczowym elementem w opracowywaniu RPA była szeroka partycypacja społeczna, polegająca na przeprowadzaniu warsztatów, otwartych webinariów, ankiet skierowanych do jst, czy też dwukrotnych konsultacji społecznych.

Ostateczne konsultacje przeprowadzone były w dniach 14 sierpnia – 3 września 2025 r. i stanowiły zaproszenie społeczności województwa śląskiego do udziału w opiniowaniu projektu RPA oraz Prognozy oddziaływania na środowisko (OOŚ). W ramach konsultacji zgłoszono 54 uwagi i wnioski, z czego 23 wnioski zostały uwzględnione w całości w dokumencie RPA, 10 zostało uwzględnionych częściowo, a 21 rozpatrzono negatywnie.

W ramach opiniowania projektu RPA wraz z Prognozą OOŚ, Śląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wydał pozytywną opinię, nie zgłaszając żadnych uwag. Z kolei Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach przedstawił osiem uwag, z czego siedem zostało w pełni uwzględnionych i na ich podstawie uzupełniono dokumenty, natomiast jedna uwaga została uwzględniona częściowo.

Województwo śląskie to region wyjątkowo zróżnicowany – obejmuje góry, obszary rolnicze, duże aglomeracje i tereny poprzemysłowe. Spójny plan adaptacji pozwala lepiej koordynować działania i skuteczniej odpowiadać na lokalne wyzwania związane ze skutkami zmian klimatu.

RPA przynosi szereg korzyści dla województwa śląskiego. Wynikają one z pokazania szerszego spektrum działań adaptacyjnych, dających możliwość uzyskania pozytywnych efektów, wśród których wskazać można:

• podniesienie poziomu świadomości nt. zmian klimatu i adaptacji do ich skutków,
• wzmocnienie usług ekosystemowych,
• poprawę bezpieczeństwa ludzi i jakości życia,
• usprawnienie zarządzania ryzykiem klimatycznym,
• wzmocnienie zabezpieczenia mienia i rozbudowa infrastruktury,
• zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i poprawa jakości powietrza,
• budowanie sieci współpracy,
• poprawę koordynacji działań między podmiotami,
• zwiększenie odporności ekosystemów,
• poprawę stanu zasobów wodnych, jakości gleb i odporności rolnictwa,
• rozwój społeczno-gospodarczy.

Regionalny Plan Adaptacji to ważny krok w stronę budowania odpornej i bezpiecznej przyszłości województwa, a także przykład dla innych regionów w Polsce.

Dokument wraz z załącznikami jest dostępny na stronie internetowej Województwa Śląskiego oraz na stronie powietrze.slaskie.pl.

Opracowanie Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu zostało zrealizowane w ramach projektu zintegrowanego LIFE „IP LIFE dla Adaptacji Terenów Pogórniczych” [LIFE20 IPC/CZ/000004 - LIFE-IP COALA], współfinansowanego ze środków instrumentu finansowego LIFE w ramach środków Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a także budżetu Województwa Śląskiego. Dokument został przygotowany przez Instytut Ochrony Środowiska- Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB). W zakresie zagadnień związanych z terenami pogórniczymi IOŚ-PIB współpracował z Głównym Instytutem Górnictwa – Państwowym Instytutem Badawczym – partnerem w projekcie zintegrowanym LIFE-IP COALA.